Tết Mậu Thân năm 1968 là một cái Tết đặc biệt nhất trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước của dân tộc Việt Nam: Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt để giành thắng lợi quyết định.

Ở Phú Yên, sau khi tiếp thu tinh thần Nghị quyết 14 Trung ương Đảng (khóa III) và sự chỉ đạo của khu ủy 5 và Bộ Tư lệnh Quân khu 5 về “Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt Xuân Mậu Thân năm 1968”; Tỉnh ủy và Tỉnh đội đã truyền đạt cho các cấp, các ngành, các đơn vị, địa phương và cán bộ, chiến sĩ quán triệt tinh thần ấy. Tất cả đều nhất trí và hạ quyết tâm cao. Trên cơ sở nhận định tình hình địch – ta, phân tích kỹ lưỡng những khó khăn và thuận lợi, tiến hành xây dựng phương án, kế hoạch, hướng trọng tâm, trọng điểm, phân bố lực lượng...

Ngày 01/01/1968, Báo Nhân dân số 5013 đăng Thư chúc mừng năm mới của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nhân dịp năm mới, tôi thay mặt đồng bào và chiến sĩ ta, gửi lời chúc mừng đến các nước xã hội chủ nghĩa anh em, các nước bầu bạn và nhân dân toàn thế giới, kể cả nhân dân tiến bộ Mỹ, đã nhiệt liệt ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta. Tôi chúc kiều bào ta ở nước ngoài năm mới cố gắng mới, tiến bộ mới! Với đồng bào và chiến sĩ cả nước ta, tôi chúc mừng năm mới như sau:

Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua,
Thắng trận tin vui khắp nước nhà.
Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ.
Tiến lên!
Toàn thắng ắt về ta!
 

Thư Bác Hồ chúc mừng năm mới loan nhanh khắp nơi đã động viên cổ vũ cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ta quyết tâm “đánh giặc Mỹ”. Ngày 22/01/1968, Ban Thường vụ Tỉnh ủy họp phiên mở rộng để kiểm tra và duyệt lần cuối về phương án chiến dịch tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 ở Phú Yên. Trên cơ sở đó, Tỉnh đội, Bộ Chỉ huy tiền phương, công an, các ban, ngành, đoàn thể, thị ủy, các huyện ủy triển khai nhiệm vụ khẩn trương chuẩn bị mọi mặt chu đáo. Đồng thời tổ chức ăn tết cho mọi người trước khi ra quân. Đúng giờ G (giờ phát hỏa) cú đấm quân sự bắt đầu – một tiếng nổ vang rền ở trung tâm đầu não quân sự Mỹ - ngụy Tỉnh đường, ngọn lửa phụt sáng một góc trời, báo hiệu lệnh tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 ở Phú Yên.

Tiếp theo là những tiếng nổ liên hoàn từ trong các mục tiêu sào huyệt trung tâm quân sự Mỹ - Ngụy, Nam Triều Tiên, khu chiến, sân bay, chi khu, các trận địa pháo... pháo cối, đại liên, trung liên, tiểu liên của các lực lượng ta nổ rền vang vào mục tiêu kẻ địch. Rạng sáng cuộc chiến đấu của các lực lượng ta từ trong đô thị Tuy Hòa, các huyện lỵ, các chi khu tiếp tục nhả đạn vào mục tiêu địch. Bấy giờ kẻ thù hốt hoảng dùng pháo cối, đại liên bắn xối xả. Cán bộ, chiến sĩ ta đã bám được vào mục tiêu, tiếp xúc với đồng bào, đồng chí trong vùng địch tạm thời kiểm soát: chúc tết – chúc mừng năm mới – chúc nhiều điều tốt đẹp. Một đơn vị quân đội đã làm chủ một đường phố trong thị xã Tuy Hòa, được dân tin tưởng, chỉ đường, dẫn lối cho quân ta triển khai, chỉ bọn xấu cho ta diệt và bắt, giới thiệu những người tốt để ta giáo dục thuyết phục sử dụng. Nhà nhà đem cơm, bánh, mời bộ đội cùng ăn với gia đình. Tình quân – dân càng khăng khít bao nhiêu thì địch càng điên cuồng dùng máy bay oanh tạc, làm cho một số đồng bào thương vong. Bất chấp mưa bom bão đạn, cán bộ, chiến sĩ ta đã xông ra cứu người về nơi an toàn. Trời sáng, đồng bào ở các nơi xảy ra chiến sự khiêng người bị thương đến đồn bót và trụ sở ngụy quyền đấu tranh đòi ngưng bắn, cứu chữa và bồi thường nhân mạng, tài sản.

“Tính chung đợt 1, tổng tiến công và nổi dậy (từ đêm 30/1 đến 5/2/1968) các lực lượng vũ trang Phú Yên đã loại khỏi vòng chiến đấu 1.114 tên địch, trong đó có 349 tên Mỹ, 464 tên Nam Triều Tiên. Ta đã phá hủy một khối lượng lớn phương tiện chiến tranh của Mỹ - ngụy gồm: 47 máy bay các loại, 26 xe quân sự, 5 xe M113 và M118, 10 khẩu pháo từ 105 đến 155 ly, ta thu 50 máy thông tin các loại (1).

Đến đợt 2, tuy không còn yếu tố bất ngờ đối với địch như đợt 1, nhưng cán bộ, chiến sĩ ta dày dạn hơn và có thêm kinh nghiệm để bổ sung cho phương án tác chiến địch sau này.

Về đấu tranh chính trị, binh địch vận được phối hợp liên tục nhịp nhàng với cú đấm vũ trang. Từ trong các đường phố, nơi diễn ra chiến sự, địch hốt hoảng dùng cối pháo phản kích và máy bay oanh tạc, gây thương vong, gây sập đổ nhà cửa, tài sản của dân, nhân dân nhanh chóng hình thành các đoàn khiêng người bị thương kéo đến đồn bót, trụ sở ngụy quyền buộc chúng ngừng bắn phá, cứu chữa người bị thương tích và buộc phải bồi thường nhân mạng, tài sản, nhà cửa... làm cho địch chùn bước, tạo điều kiện cho các lực lượng ta tiếp tục củng cố công sự tấn công địch liên tục và nhân dân cùng các lực lượng giải quyết thương vong. Các thị trấn, chi khu, các điểm chốt, các vùng phụ cận nơi xảy ra chiến sự, nhân dân ta cũng trực diện đấu tranh với địch buộc chúng dừng ngay việc thả bom, bắn phá vào các khu dân cư.

Ngày 6/2/1968, báo nhân dân số 5048, đăng Điện gửi Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ và Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam của Chủ tịch Hồ Chí Minh (viết ngày 4/2/1968): “Trong mấy ngày đầu xuân, quân và dân ta ở miền Nam đánh rất giỏi, rất đều, rất nhịp nhàng, đánh khắp nơi mà nơi nào cũng thắng to (26)! Giặc Mỹ và tay sai bị một vố như trời giáng, hết sức hoang mang, lúng túng; ngụy quyền, ngụy quân đang tan rã từng mảng. Đồng bào cả nước rất phấn khởi, tự hào; bầu bạn ta khắp năm châu rất vui mừng! Tôi thân ái nhờ Chủ tịch và các vị chuyển đến toàn thể đồng bào miền Nam, các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng và các lực lượng yêu nước khác lời khen ngợi nồng nhiệt nhất. Thắng lợi đầu xuân của quân và dân miền Nam đã đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của toàn dân ta đến một tình thế mới rất có lợi! Không có gì cứu vãn nỗi sự sụp đổ hoàn toàn của giặc Mỹ và tay sai!”.

“Thắng lợi oanh liệt của cuộc tổng tiến công Mậu Thân đã giáng đòn bất ngờ vào ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ, làm đảo lộn thế chiến lược trong cuộc chiến tranh cục bộ của chúng, buộc chúng phải xuống thang chiến tranh và ngồi vào bàn đàm phán với ta tại hội nghị Paris sau đó”. (2)

Xuân Mậu Thân đã qua 50 năm rồi. Nhưng khí thế cuộc tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt của ngày ấy được Nghị quyết Trung ương Đảng số 14 (khóa III) soi sáng và Thư của Bác Hồ chúc mừng động viên vẫn còn nguyên giá trị về sức mạnh tổng hợp của quân và dân ta cùng với tinh thần các nghị quyết Trung ương Đảng lần thứ 4, lần thứ 5, lần thứ 6 (Khóa XII) là kim chỉ nam để cán bộ, chiến sĩ cùng với nhân dân, vững bước tiến quân vào công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, sánh vai cùng các nước vì hòa bình, vì độc lập, tự do. Chúng ta sẽ xây dựng một nước Việt Nam giàu - mạnh - đẹp. Chúng ta sẽ thành công và nhất định thành công. Tinh thần Xuân Mậu Thân 1968 của quân và dân ta bất diệt 

---

Chú thích:
1. Phú Yên 30 năm chiến tranh giải phóng (1945-1975) BCHQS tỉnh Phú Yên – 1993– trang 308.
2. Cuộc tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân (1968): Chấp hành Nghị quyết của Bộ Chính trị, đêm 30/01/1968, các lực lượng vũ trang và nhân dân miền Nam mở cuộc tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt ở 64 thành phố, Thị xã, các sào huyệt và cơ quan đầu não của địch. Tại Sài Gòn (nay là thành phố Hồ Chí Minh) nhiều mục tiêu quan trọng như dinh tổng thống ngụy quyền, Bộ Tổng tham mưu ngụy, Đài phát thanh, Tòa đại sứ Mỹ... đều bị tấn công. Tại thành phố Huế, quân ta đánh chiếm 39 mục tiêu quan trọng, giải phóng thành phố và chiếm giữ suốt 25 ngày đêm. Tính đến ngày 31/3, 150.000 tên địch (có 43.000 tên Mỹ) đã bị loại khỏi vùng chiến, 2.370 máy bay, 1700 xe tăng, xe bọc thép, 350 khẩu pháo lớn, 280 tàu xuồng cùng 34% vật tư dự trữ chiến tranh của địch bị phá hủy (Hồ Chí Minh toàn tập – tập 12 (1966- 1969) – ST – NXB CTQG – 11/1996 – trang 585 sách đã dẫn).