Gắn bó với công tác thiện nguyện nhiều năm qua, em Nguyễn Văn Tân, học sinh lớp 12CB6, Trường THPT Nguyễn Trãi (TP Tuy Hòa) đã tiếp cận với không ít những người khuyết tật có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Thấu hiểu được điều đó, Tân đã nung nấu ý định chế tạo ra phương tiện giúp người bị bại liệt cơ đi lại dễ dàng hơn. Và dự án “Xe lăn thông minh chạy bằng pin năng lượng mặt trời” do Tân chế tạo đã đoạt giải nhất cuộc thi Sáng tạo Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp tỉnh lần thứ 4 năm học 2016-2017, từng bước hoàn thành mục tiêu mang lại cơ hội hòa nhập cộng đồng cho người khuyết tật. 

Hành trình sáng tạo

Trong tiết trời se lạnh của những ngày cuối năm, chúng tôi tìm đến nhà em Nguyễn Văn Tân ở thôn Phú Long, xã An Mỹ (huyện Tuy An). Trong ngôi nhà nhỏ với rất nhiều dụng cụ ngổn ngang nhưng khi được hỏi, Tân chia sẻ: “Đó đều là những thứ cần thiết giúp em thực hiện ý tưởng sáng tạo của mình”.

Với sự say mê tìm tòi, sáng tạo, Tân đã chế tạo ra nhiều sản phẩm tiện ích phục vụ đời sống cũng như hỗ trợ hiệu quả cho việc học tập. Năm lớp 9, sản phẩm đèn led học tập do Tân chế tạo đã đoạt giải nhất cuộc thi Sáng tạo Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh THCS cấp huyện. Vì thời gian gấp rút nên Tân đã bỏ lỡ cơ hội tham gia cuộc thi Sáng tạo Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh THCS cấp tỉnh. Tuy nhiên, mong muốn sản phẩm do tự tay mình chế tạo được nhiều người biết đến hơn nữa, Tân cùng cậu bạn thân Đặng Văn Vương tiếp tục cải tiến và nâng cấp sản phẩm. Theo đó, sản phẩm đèn led học tập thông minh được cải tiến từ đèn led học tập ban đầu đã đoạt giải khuyến khích tại cuộc thi Sáng tạo Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp tỉnh năm học 2014-2015. Bên cạnh sản phẩm dự thi chủ lực, Tân đã mạnh dạn đề xuất với bạn thực hiện dự án “Hệ thống nước lọc nước phèn” và nhận được nhiều phản hồi tích cực của Ban tổ chức cuộc thi.

Còn về ý tưởng chế tạo xe lăn thông minh, Tân bộc bạch: “Khi còn là học sinh của Trường THCS Nguyễn Thái Bình, em từng tham gia Câu lạc bộ tình nguyện Got. Đầu năm lớp 10, em gia nhập vào đội Đom đóm Phú Yên, có cơ hội được tham gia các chương trình từ thiện xã hội, biết được nhiều hoàn cảnh khuyết tật. Nhìn thấy sự khó khăn của họ khi di chuyển, cảm thấy mình cần phải làm điều gì đó để giúp họ giải quyết nhu cầu thiết yếu này, tạo động lực để họ hòa nhập cộng đồng, học tập và làm việc như bao người bình thường khác”.

Xuất phát từ ý tưởng nhân văn đó, Tân bắt tay vào việc chế tạo chiếc xe lăn dành cho người khuyết tật. Sau rất nhiều cải tiến, cuối cùng chiếc xe lăn có tên gọi “Xe lăn thông minh chạy bằng pin năng lượng mặt trời” ra đời. Tuy nhiên, để thuận lợi trong việc tìm nguồn kinh phí hỗ trợ nâng cấp dự án và tham gia đội tình nguyện Đom đóm Phú Yên, Tân đã quyết định chuyển vào Trường THPT Nguyễn Trãi (TP Tuy Hòa) để học tập.

Xe lăn thông minh

Anh Nguyễn Văn Thắng ở khu phố Long Hải Bắc, phường Xuân Yên (TX Sông Cầu), chia sẻ: “Là người có kinh nghiệm về cơ khí nên tôi thường xuyên hỗ trợ về mặt này trong dự án “Xe lăn thông minh chạy bằng pin năng lượng mặt trời” của Tân. Tuy nhiên, nếu không phải là người chịu khó học hỏi, sáng tạo và có kỹ thuật thì không thể hoàn thành các mạch điện. Đó là giai đoạn quyết định tính ưu việt của dự án. Vì vậy, dự án được hoàn thành là cả một quá trình phấn đấu, nỗ lực không mệt mỏi của Tân trong suốt thời gian qua”.

Gần 1 tháng nỗ lực cải tiến sản phẩm, Tân đã sáng tạo thành công “Xe lăn thông minh chạy bằng pin năng lượng mặt trời”. Nói về nguyên lý hoạt động của xe lăn, Tân cho biết: Mắc song song điện từ 2 bình ắc quy, di chuyển độc lập về 2 mô tơ dẫn bánh hoạt động giúp chiếc xe có thể di chuyển được. Sau đó, nguồn điện mắc nối tiếp sẽ điều khiển 2 mô tơ trục đứng và trục nằm khiến chiếc xe có thể đứng lên hoặc nằm xuống; đồng thời nguồn điện này dẫn đến các công tắc điều khiển để xe đứng hoặc nằm tùy theo ý của người sử dụng. Đây là toàn bộ nguyên tắc để xe di chuyển và thực hiện các thao tác đứng, nằm. Còn đối với hệ thống pin năng lượng mặt trời, cần sử dụng tấm pin năng lượng mặt trời 24V-40W để cung cấp nguồn sạc cho 2 bình ắc quy và làm mái che cho xe. Ngoài ra, xe còn trang bị một sợi dây sạc giống như xe đạp điện có thể sạc từ điện dân dụng. Về hệ thống cảm biến thông minh có trang bị hệ thống cảm biến đo nhịp tim giúp người sử dụng có thể theo dõi được tình hình sức khỏe cá nhân. Bên cạnh đó, xe còn trang bị cảm biến siêu âm đo khoảng cách giúp người lái chủ động xử lý các chướng ngại vật trên đường đi...

Thầy Nguyễn Hữu Tứ, Tổ phó Tổ Vật lý - Công nghệ Trường THPT Nguyễn Trãi, cho biết: “Dự án “Xe lăn thông minh chạy bằng pin năng lượng mặt trời” có 2 giai đoạn: cơ khí và lắp ráp các mạch điện. Ban đầu, sau khi tạo phần khung, xe có thể đứng, nằm. Sau đó được nhà trường và thầy cô nhiệt tình hỗ trợ và giúp đỡ, Tân tiếp tục cải tiến sản phẩm bằng hệ thống pin năng lượng mặt trời và hệ thống cảm biến, tạo bước đổi mới và tính đa năng cho sản phẩm. Trong quá trình chế tạo, ngoài việc hướng dẫn lắp ráp mạch điện, tôi còn định hướng chi tiết, cụ thể các bước thực hiện về kỹ thuật để giúp Tân các thể hoàn thành sớm dự án mà không gặp trở ngại nào”.

Ưu điểm vượt trội của “Xe lăn thông minh chạy bằng pin năng lượng mặt trời” là có trang bị những cảm biến tương đối cần thiết cho người sử dụng. Bên cạnh đó, xe có 2 động cơ mô tơ trục (gồm 1 trục đứng và 1 trục nằm) giúp người sử dụng có thể đứng và nằm được ngay trên xe. Vì vậy, xe lăn có thể hỗ trợ những người khuyết tật có thêm điều kiện hòa nhập cộng đồng thuận lợi hơn. Tuy nhiên, sản phẩm này cần cải tiến hệ thống điều khiển nhanh nhạy hơn để phù hợp với người khuyến tật”.

Trưởng phòng Giáo dục trung học, Sở GD-ĐT Phú Yên Dương Bình Luyện
Link