Trước tình trạng các dòng sông đang ngày một ô nhiễm do rác thải, các em Phan Lê Anh Duy và Thân Đình Uyên Khanh (học sinh lớp 8, Trường THCS Phú Mậu, huyện Phú Vang, Thừa Thiên Huế) đã tự mày mò nghiên cứu để chế tạo nên robot vớt rác trên sông. Thành quả lao động của các em đã khiến nhiều người thán phục… 

Uyên Khanh và Anh Duy cho biết, cùng với sự phát triển kinh tế, gia tăng dân số và sự lãng phí tài nguyên trong thói quen sinh hoạt của con người khiến cho số lượng rác thải ngày càng tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ độc hại đối với sức khỏe con người. Trong những năm gần đây, việc tắc nghẽn dòng chảy gây ô nhiễm tại các kênh rạch ở sông Phổ Lợi (đoạn gần chợ Nọ, huyện Phú Vang) do rác thải và bèo tây gây ra là một vấn đề nhức nhối của người dân địa phương. Do vậy, việc bỏ ra một lượng công nhân và máy móc để thu gom tốn nhiều thời gian, công sức và tiền bạc mà hiệu quả đem lại chưa cao.
 
Theo Uyên Khanh, hiện nay các chiếc máy vớt rác, bèo đang áp dụng tại Việt Nam có tầm cỡ lớn, tốn nhiều nguyên liệu và năng lượng để vận hành, không mang tính linh hoạt, tự động cao và cần nhiều nhân công để vận hành. "Xuất phát từ thực tiễn đó, qua một thời gian mày mò nghiên cứu, chúng em đã nảy ra ý tưởng chế tạo ra robot vớt rác trên bề mặt sông. Đầu năm 2017, cùng với sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn, hai em bắt tay vào thực hiện", em Uyên Khanh chia sẻ.
 
Từ thực tiễn này, Anh Duy và Uyên Khanh đã nghĩ đến ý tưởng chế tạo một chiếc máy có thể tự động di chuyển trên mặt sông để vớt rác, sau đó vận chuyển đưa vào bờ…
 
Bằng niềm đam mê sáng tạo khoa học và sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo Nguyễn Văn Hòa (giáo viên Trường THCS Phú Mậu) nên đầu năm 2017, Duy và Khanh đã bắt tay chế tạo chiếc máy vớt rác hoạt động bằng năng lượng mặt trời và các cảm biến.
 
Robot vớt rác có cấu tạo giống như một con tàu thông thường nhưng có 5 phần riêng biệt gồm: Bộ phận tời để vớt rác được đặt ở phái trước tàu; Khung tàu làm bằng ống nhựa PVC, dưới sàn tàu có lớp phao để tàu nổi; bộ phận điện tử, mô tơ, các cảm biến; Remot; tấm pin mặt trời và ắc quy tích điện.
 
Tời sử dụng một mô tơ giảm tốc để kéo hai hàng xích hai bên, nối giữa hai hàng xích là các thanh inox để cào rác lên, rác được tời kéo lên và rơi vào thùng rác phía sau.
 
Phía trước mui tàu có thiết bị cảm biến siêu âm, có thể quét một góc 90 độ giúp nhận dạng phía có vật cản trong khoảng cách từ 30-50cm. Thiết bị này sẽ giúp mạch trung tâm điều khiển hai cánh quạt đạp nước phía sau đổi chiều quay giúp tàu tiến - lùi và tránh vật cản.
 
Phía trên thùng rác cũng có cảm biến, khi rác đầy, cảm biến giúp điều khiển bộ phận tời rác ngưng hoạt động để tiết kiệm năng lượng và giảm hao mòn.
 
Máy có hai chế độ làm việc, đó là chế độ điều khiển tự động và chế độ điều khiển bằng tay. Khi ở chế độ tự động máy có khả năng tự vận hành, khi gặp bờ sông, máy tự động chạy lùi rồi rẽ theo hướng không có vật cản nhờ sự nhận biết của các cảm biến đặt trước mũi tàu.
 
Khi rác đầy, bộ phận kéo rác tự động dừng lại, chuyển qua chế độ điều khiển bằng tay để con người dùng remot điều khiển robot vào bờ. "Còn khi ở chế độ điều khiển bằng tay, máy sẽ nhận remot qua sóng RF trong khoảng cách 1km. Trên remot có một tay cầm điều khiển hướng tàu, có một công tắc nguồn, một công tắc cho phép chuyển qua lại giữa chế độ tự động và chế độ điều khiển bằng tay", Anh Duy chia sẻ.

 
Sau nhiều lần chỉnh sửa, chiếc máy vớt rác tự động do Anh Duy và Uyên Khanh chế tạo không những hoạt động vớt rác thành công trên sông mà còn hoạt động tốt ở các kênh, rạch và các ao hồ có mực nước tối thiểu 0,5m trở lên.  
Khi được hỏi về tính sáng tạo của sản phẩm, hai em cho biết, sản phẩm có một số vật liệu dễ kiếm và vật liệu phế thải từ nghề sửa chữa xe máy, lĩnh vực điện nước. Máy sử dụng năng lượng mặt trời giúp bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, kích thước sản phẩm vừa phải, trọng lượng không quá lớn, đảm bảo tính linh hoạt vượt trội so với các sản phẩm hiện có trên thị trường. Máy làm việc được trong môi trường có không gian chật hẹp, vùng nước nông như các kênh, ao hồ…
Với sản phẩm sáng tạo độc đáo có giá thành rẻ, trong đó có nhiều bộ phận được tận dụng từ nguồn vật liệu phế thải, với tính ứng dụng cao và có thể nhân rộng trong thực tiễn để bảo vệ môi trường nên đề tài sáng chế của Duy và Khanh được nhiều chuyên gia đánh giá cao. Sản phẩm này của 2 em còn vinh dự đạt giải ba Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Thừa Thiên Huế lần thứ X, năm 2017. 
Link