Trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, các hội thành viên của Vusta có các vai trò cơ bản như vận động các thành viên của mình thực hiện các quy định pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường; xây dựng chủ trương, chính sách, kế hoạch và các quy định về bảo vệ môi trường. Tham gia hoạt động tư vấn, phản biện xã hội, giám sát, phát hiện hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường. Phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường…
Trưởng ban Truyền thông và Phổ biến kiến thức Liên hiệp Hội Việt Nam Lê Thanh Tùng cho biết, trong giai đoạn 2018 – 2021, Liên hiệp các Hội Khoa học va Kỹ thuật Việt Nam đã phối hợp và hỗ trợ 120 lượt hội thành viên với tổng kinh phí hơn 7,3 tỷ đồng thực hiện các hoạt động phổ biến kiến thức tại đơn vị. Tính đến nay, hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam đã tổ chức trên 40.000 hội thảo, tọa đàm, tập huấn cho 13 triệu lượt người ở khắp các ngành nghề, lĩnh vực, vùng miền, đặc biệt trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
Cũng theo ông Tùng, hàng năm, thực hiện vai trò đầu mối, định hướng và hỗ trợ thúc đẩy hoạt động phổ biến kiến thức, nâng cao vai trò và sức đóng góp của các hội thành viên trong toàn hệ thống, lãnh đạo VUSTA đã ban hành văn bản hướng dẫn tới các hội thành viên. Trên cơ sở đó, VUSTA thành lập các hội đồng chuyên gia tư vấn về nội dung và hình thức triển khai công tác phổ biến kiến thức cho các hội thành viên.
Bà Phạm Thị My, Tổng biên tập Tạp chí Sức khỏe và Môi trường chỉ ra các điểm mới trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2022, đó là: Cộng đồng dân cư được quy định là một chủ thể trong công tác bảo vệ môi trường; tăng cường công khai thông tin, tham vấn, phát huy vai trò giám sát, phản biện, đồng thời được bảo đảm quyền và lợi ích của cộng đồng dân cư khi tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.
Thay đổi phương thức quản lý môi trường đối với dự án đầu tư theo các tiêu chí môi trường; kiểm soát chặt chẽ dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao, thực hiện hậu kiểm đối với các dự án có công nghệ tiên tiến và thân thiện môi trường; cắt giảm thủ tục hành chính. Đã định chế nội dung sức khỏe môi trường; bổ sung nhiều giải pháp bảo vệ các thành phần môi trường, đặc biệt là môi trường không khí, nước. Thúc đẩy phân loại rác thải tại nguồn; định hướng cách thức quản lý, ứng xử với chất thải, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam…
Dù vậy, theo TS. Trần Văn Miều, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam, thực tế đội ngũ cán bộ ở nhiều địa phương, trong đó có Liên hiệp Hội Việt Nam chưa được tiếp cận kịp thời thông tin, quan điểm của Đảng và quy định của Nhà nước về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; thiếu kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng vận động quần chúng. Công tác phản biện xã hội, kiểm tra, giám sát bảo vệ môi trường còn nhiều hạn chế.

Quang cảnh buổi hội thảo

Thực tiễn cho thấy, cán bộ muốn hoàn thành nhiệm vụ được giao, điều quan trọng là phải có nhận thức đầy đủ và có kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng tham gia hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu. Do vậy, tăng cường công tác truyền thông, phổ biến kiến thức cho đội ngũ cán bộ thuộc các hội thành viên trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam là rất cần thiết và cấp thiết.
Theo đó, Liên hiệp Hội Việt Nam cần tăng cường các lớp bồi dưỡng, đào tạo giảng viên cho các hội thành viên. Cùng với đó, cần thường xuyên tổ chức các hội thảo chuyên đề với các hội thành viên; xây dựng đề tài phản biện và giám định xã hội về phổ biến kiến thức bảo vệ môi trường; tổ chức các diễn đàn thường niên về bảo vệ môi trường…