Thời gian đầu tái lập tỉnh, với những bộn bề khó khăn, kinh tế tỉnh Phú Yên có xuất phát điểm ở mức thấp như: Tổng thu ngân sách chưa tới 30 tỉ đồng, tổng sản phẩm xã hội trên địa bàn tỉnh đạt 425,9 tỉ đồng, thu nhập quốc dân sản xuất đạt 214,1 tỉ đồng (tính theo giá hiện hành năm 1989); nhiều vùng ở miền núi, vùng biển thiếu đói thường xuyên; hạ tầng giao thông thiếu và yếu, nhiều vùng đi lại rất khó khăn, có nơi còn bị chia cắt; đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ khoa học kỹ thuật, quản lý kinh tế, quản lý nhà nước ở một số lĩnh vực còn chưa đáp ứng kịp yêu cầu của công cuộc đổi mới.
Trước những khó khăn, thách thức của một tỉnh mới tái lập, tập thể Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã đoàn kết, nỗ lực, sáng tạo để từng bước tháo gỡ, khắc phục khó khăn, đảm bảo cuộc sống ổn định, ấm no cho nhân dân; đồng thời tích cực tìm tòi, học hỏi, đúc kết kinh nghiệm, khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế để thúc đẩy phát triển. Đến hôm nay, những ai xa quê hương một thời gian dài, khi trở lại sẽ ngỡ ngàng trước sự vươn mình trỗi dậy của tỉnh nhà.
Sau 30 năm phát triển, nền kinh tế Phú Yên đã có những sự phát triển mạnh mẽ, tốc độ tăng trưởng kinh tế qua từng giai đoạn luôn duy trì ở mức khá và chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng; đặc biệt có năm tăng trưởng kinh tế đạt trên 14%. Năm 2018, tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) đạt 24.925 tỉ đồng, tốc độ tăng GRDP bình quân giai đoạn 1990-2018 đạt 9%/năm. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đến cuối năm 2018 đạt 15.822 tỉ đồng, lũy kế vốn đầu tư toàn xã hội đến năm 2018 đạt 126.970 tỉ đồng. 2.992 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh với tốc độ tăng trưởng bình quân 16,6%/năm.Tỉnh đã hình thành được các khu vực kinh tế trọng điểm như Khu kinh tế Nam Phú Yên, Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và các KCN An Phú, Hòa Hiệp, Đông Bắc Sông Cầu... để làm động lực cho phát triển kinh tế tỉnh.
Về văn hóa xã hội, hệ thống giáo dục của tỉnh từng bước được hoàn chỉnh, quy mô giáo dục được mở rộng; cơ sở vật chất, trang thiết bị được tăng cường, mạng lưới trường, lớp học được đầu tư xây dựng, nâng cấp theo hướng kiên cố hóa, hiện đại hóa và phân bố rộng khắp; đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên được bổ sung đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu, trình độ chuyên môn nghiệp vụ được nâng cao... Giáo dục bậc cao phát triển, hiện nay chúng ta có 2 trường đại học, 3 trường cao đẳng, 1 phân viện của Học viện Ngân hàng. Hệ thống y tế được đầu tư phát triển và đến cấp xã. Đến nay, toàn tỉnh có 5 bệnh viện tuyến tỉnh, 1 trung tâm da liễu; 9 trung tâm y tế huyện, thị xã, thành phố và 100% xã, phường, thị trấn có trạm y tế; tổng số giường bệnh tuyến tỉnh và tuyến huyện đạt 2.189 giường bệnh, chiếm tỉ lệ 24 giường bệnh/vạn dân. Công tác bảo tồn và phát triển văn hóa đạt được nhiều kết quả với 22 di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng cấp quốc gia.
Về phát triển đô thị, từ 1 tỉnh chỉ có 1 thị xã và 6 huyện thì đến nay có 1 thành phố, 1 thị xã và 7 huyện. Dân số thành thị từ 120.277 người vào năm 1989 đến nay đạt khoảng 267.000 người, tăng cả về số lượng và cơ cấu dân số đã thay đổi theo hướng đô thị hóa.
Hạ tầng giao thông kết nối của tỉnh được hoàn thiện và có sự phát triển vượt bậc. Hiện nay, Phú Yên đã có hệ thống giao thông kết nối đầy đủ cả đường bộ, đường không, đường sắt và đường thủy. Trong đó, mạng lưới giao thông đường bộ được trải đều khắp các địa bàn trong tỉnh với 2 trục chính gắn kết hiệu quả tỉnh ta với các trục phát triển kinh tế. Đó là quốc lộ 1 chạy theo trục Bắc - Nam, gắn kết Phú Yên với trục phát triển kinh tế Nam Trung Bộ qua Bình Định, Khánh Hòa. Với việc thông hầm đèo Cả và hầm đèo Cù Mông, có thể nói chúng ta đã thông được 2 đèo lớn từng hạn chế sự giao thương của tỉnh đối với trục kinh tế này. Đồng thời, các tuyến quốc lộ 25, 29 và 19C đã mở ra hành lang kinh tế Đông - Tây, gắn kết Phú Yên với các tỉnh Tây Nguyên; kết hợp với sự phát triển của các cảng biển như Vũng Rô hay sau này là Bãi Gốc, đã mở ra cơ hội để tỉnh ta trở thành cửa ngõ phía Đông đi ra thế giới. Bên cạnh đó, hàng không ngày càng phát triển, số lượng khách và chuyến bay đến và đi ở Cảng hàng không Tuy Hòa ngày càng tăng. Tháng 11/2019, Phú Yên dự kiến sẽ đón chuyến bay quốc tế đầu tiên từ Nga. Đồng thời, tỉnh cũng đang triển khai kế hoạch nâng cấp cảng hàng không này thành cảng hàng không quốc tế với quy mô 5 triệu lượt khách/năm.
Về an ninh trật tự, mặc dù tiếp giáp với các địa bàn có tính chất phức tạp nhưng tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội luôn ổn định, quốc phòng - an ninh được tăng cường vững mạnh.
Có thể nói rằng, sau 30 năm phát triển, Phú Yên đã có những sự phát triển vượt bậc, tạo được những nền tảng quan trọng để làm động lực cho sự phát triển mạnh mẽ của tỉnh trong thời gian tới. Có được kết quả đó là nhờ sự nỗ lực không mệt mỏi của tập thể Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh qua các thời kỳ.
Với những nền tảng, động lực quan trọng mà tỉnh đã xây dựng được trong 30 năm qua, vấn đề quan trọng hiện nay của Phú Yên là làm sao tận dụng hiệu quả những nền tảng động lực đó trong bối cảnh kinh tế chính trị của đất nước và quốc tế hiện nay để khắc phục được những tồn tại và đưa tỉnh phát triển nhanh và bền vững.
So với các địa phương lân cận, có thể nói Phú Yên đi sau, xuất phát điểm thấp hơn. Nhìn qua có thể thấy đó là điểm bất lợi của tỉnh trong cạnh tranh thu hút đầu tư và phát triển so với các địa phương khác, tuy nhiên chúng ta học hỏi, tiếp thu những tồn tại của những địa phương đi trước, đặc biệt là trong vấn đề quy hoạch và quản lý quy hoạch, trong công tác quản lý nhà nước.
Trong vấn đề phát triển, mục tiêu của tỉnh là làm thế nào để có thể vừa thu hút được các nguồn lực đầu tư để phát triển kinh tế, vừa đảm bảo được lợi ích, nâng cao chất lượng cuộc sống cho chính người dân tỉnh nhà. Không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển của tỉnh, mà người dân phải là trung tâm thụ hưởng các thành tựu phát triển của tỉnh. Hiện nay, Phú Yên đã hội tụ được rất nhiều điều kiện để phát triển, đặc biệt là lợi thế về địa hình, vị trí địa lý, ưu đãi về thổ nhưỡng và hạ tầng đồng bộ. Do đó, trong thu hút đầu tư phát triển thì không nóng vội mà cần thực hiện cẩn thận, bài bản để xây dựng Phú Yên thành một vùng đất đáng sống, có chất lượng cuộc sống cao, kinh tế phát triển và bền vững.
Trên cơ sở 2 quan điểm chính trên, cần đề ra một số định hướng lớn:
Một là, rà soát, xây dựng được quy hoạch kinh tế - xã hội của tỉnh với tầm nhìn phát triển bền vững trong dài hạn dựa trên các yếu tố: tận dụng được những lợi thế hiện có của tỉnh, trong xu thế phát triển của cả nước và sự dịch chuyển của kinh tế quốc tế (trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, có sự dịch chuyển của các tập đoàn lớn sang Việt Nam. Phú Yên có lợi thế về vị trí địa lý gần Bắc Vân Phong, có sân bay dự kiến được nâng cấp lớn, giao thông đường bộ kết nối thuận lợi và thuận lợi về phát triển du lịch, nông nghiệp... thì cần tận dụng cơ hội này như thế nào), ứng phó tốt với biến đổi khí hậu và các vấn đề về môi trường.
Hai là, nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là trong việc xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức chất lượng về cả đạo đức và trình độ. Để từ đó xây dựng được một nền hành chính hiện đại, minh bạch, một môi trường đầu tư tốt, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Ba là, tập trung thu hút các nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và các lĩnh vực xã hội của tỉnh, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế, giáo dục và văn hóa. Y tế, giáo dục và văn hóa là những nhu cầu cần thiết và cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Hiện nay, việc đầu tư công chỉ đáp ứng cơ bản nhu cầu của người dân. Do đó, muốn phát triển giáo dục và y tế chất lượng cao, cần thiết phải huy động được nguồn lực xã hội tham gia vào khu vực này. Với lợi thế của tỉnh, hoàn toàn có thể thu hút để phát triển thành khu vực giáo dục đại học và sau đại học chất lượng quốc tế cũng như phát triển các bệnh viện quốc tế và trung tâm điều dưỡng chất lượng cao.
Bốn là, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh hiện nay, muốn phát triển được du lịch, muốn đảm bảo được chất lượng cuộc sống thì cần bảo vệ được môi trường của chúng ta. Ở đây, chúng ta không chỉ không xả rác bừa bãi mà quan trọng hơn là phải bảo vệ môi trường sống, đó là việc quản lý đô thị, quản lý xả thải, phát triển hạ tầng môi trường, trồng cây xanh, không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần... Đây là vấn đề lớn, cần sự vào cuộc của tập thể Đảng bộ, chính quyền và đặc biệt là người dân vì lợi ích sát sườn của chính chúng ta.
Năm là, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, bao gồm cả di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Các di sản văn hóa mang tính lịch sử, nhưng không đơn thuần chỉ là quá khứ mà phải mang hơi thở của thời đại, phải thực sự trở thành một bộ phận hữu cơ của đời sống đương đại. Việc bảo tồn và phát huy giá trị kho tàng di sản này chính là sự đóng góp cho sự phát triển bền vững. Đồng thời khẳng định được tính độc đáo và lịch sử phát triển của nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
Và cuối cùng, tất nhiên, trong bất kỳ trường hợp nào, ưu tiên cao nhất vẫn là đảm bảo an ninh trật tự, giữ vững quốc phòng và xây dựng khối đoàn kết các dân tộc trong tỉnh.
30 năm qua, các thế hệ đi trước đã để lại cho chúng ta nền tảng quan trọng. Nhiệm vụ của thế hệ hôm nay là làm sao phát huy tối đa những giá trị đó, để xác định định hướng phát triển của tỉnh, để làm sao Phú Yên có thể phát triển bền vững, đồng bào chúng ta có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hưởng cuộc sống chất lượng cao.
Hạ tầng các khu công nghiệp được đầu tư hoàn thiện, thu hút nhiều doanh nghiệp đến sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm cho người lao động. Trong ảnh: Chế biến hạt điều xuất khẩu tại KCN An Phú (TP Tuy Hòa) - Ảnh: VIỆT AN
.jpg)
.png "Hội Khuyến học tỉnh: Tiếp tục xây dựng xã hội học tập và phong trào khuyến học")
.jpg "Khuyến học Phú Yên - 20 năm một chặng đường đổi mới")
