Trong nhiều lĩnh vực hoạt động của Liên hiệp Các hội Khoa học và kỹ thuật (Liên hiệp Hội) Việt Nam và các hội thành viên thì hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội là một chức năng, một nhiệm vụ trọng tâm. Hoạt động này không vì lợi nhuận mà thể hiện rõ tâm huyết, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ trí thức vì lợi ích cộng đồng.

Để thể chế hóa chủ trương của Đảng về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 14/2000, trong đó chỉ rõ: “Bộ KH-ĐT chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan nghiên cứu, soạn thảo và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành những quy định cụ thể nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên thực hiện chức năng tư vấn, phản biện và giám định xã hội các chủ trương chính sách, các chương trình, dự án KH-CN, môi trường và phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do các bộ, ngành, địa phương xây dựng và thực hiện”. Bước hoàn thiện mới trong cơ sở pháp lý về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam đã được quy định cụ thể và chi tiết tại các quyết định 22/2002, 14/2014… về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam.
 
Đối với Phú Yên, Liên hiệp Hội tỉnh được thành lập từ năm 1996. Sau 20 năm hình thành và phát triển Liên hiệp Hội Phú Yên đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận về tập hợp đoàn kết đội ngũ trí thức KH-CN trong ngôi nhà chung. Đến nay, Liên hiệp Hội tỉnh đã tập hợp được 25 tổ chức thành viên với 20.000 hội viên tham gia hoạt động trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ. Riêng hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, dù trải qua không ít khó khăn, nhất là về năng lực - trách nhiệm của giới trí thức và nền tảng dân trí của cộng đồng cũng còn nhiều hạn chế, tuy nhiên Liên hiệp Hội tỉnh cũng đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Đến nay, Liên hiệp Hội tỉnh đã tập hợp được trên 300 chuyên gia là những trí thức có học hàm, học vị cao, có kinh nghiệm, chuyên môn sâu thuộc nhiều lĩnh vực KH-CN để thực hiện nhiệm vụ tư vấn, phản biện và giám định xã hội. Đã tổ chức một số lớp bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng tư vấn, phản biện và giám định xã hội. Xây dựng được quy trình các bước thực hiện nhiệm vụ tư vấn, phản biện và giám định xã hội. Theo đó, được chia làm bốn mức: Một là, chia sẻ thông tin tham khảo về nội dung hoặc phương pháp tiếp cận nguồn tư liệu, nguồn chuyên gia… Hai là, phân tích, đánh giá, đưa ra các ý kiến nhận xét, bình luận hoặc kiến nghị hướng nghiên cứu nhằm góp phần xây dựng, hoàn thiện hoặc bổ sung, sửa đổi từng phần hoặc toàn bộ một đề án đang được chuẩn bị hoặc đang được thực thi. Ba là, phân tích, đánh giá, nghiên cứu toàn diện và đưa ra kiến nghị cụ thể về giải pháp hoặc phương án bổ sung, sửa đổi hoặc thay thế từng phần hoặc toàn bộ một đề án. Bốn là, đề xuất chủ trì nghiên cứu soạn thảo toàn bộ hoặc một số phần nhất định của một đề án.
 
Đánh giá về hoạt động phản biện của Liên hiệp Hội Phú Yên, GS.TSKH Đặng Vũ Minh, Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam, nhận xét: Mỗi khi nói đến Liên hiệp Hội Phú Yên, người ta nhắc đến những ý kiến tư vấn sắc sảo, khách quan và dựa trên cơ sở khoa học mà Liên hiệp Hội Phú Yên đã đóng góp cho nhiều chương trình, đề án, dự án của tỉnh về phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, KH-CN, trong đó có những đề án có ý nghĩa rất quan trọng. Hoạt động phản biện của Liên hiệp Hội Phú Yên đã cung cấp cho các ngành, địa phương có thêm cơ sở, luận cứ khoa học độc lập, khách quan trong việc khắc phục những thiếu sót, khiếm khuyết của các kiến tạo chính sách, thể chế, phê duyệt, nghiệm thu đề án, dự án trực tiếp liên quan đến quyền lợi của các thành viên trong cộng đồng, từ đó giúp các cơ quan hữu quan điều chỉnh chủ trương, chính sách cho phù hợp với tình hình thực tiễn.
 
Cùng với hoạt động tư vấn, phản biện xã hội, với vai trò là thành viên của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Liên hiệp Hội Phú Yên và các tổ chức thành viên đã tích cực tham gia các hoạt động giám sát theo chức năng nhiệm vụ quy định, góp phần thực hiện đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...
 
Bước vào thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập quốc tế, với những thuận lợi, cũng như ưu thế của Liên hiệp Hội Việt Nam và các tổ chức thành viên là nơi tập hợp, đoàn kết đội ngũ trí thức KH-CN. Để thực hiện tốt chức năng tư vấn, phản biện và giám định xã hội, Liên hiệp Hội tỉnh cần chủ động, sáng tạo, linh hoạt hình thức tập hợp đội ngũ trí thức KH-CN. Liên kết chặt chẽ hơn nữa với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, nhất là liên kết, hợp tác chặt chẽ với các Hội Khoa học và kỹ thuật chuyên ngành Trung ương và các tỉnh bạn để hỗ trợ chuyên gia đầu ngành và chia sẻ thông tin; bồi dưỡng kỹ năng, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, phát huy cao nhất trí tuệ, sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH-CN, thực hiện tốt chức năng tư vấn, phản biện và giám định xã hội vì lợi ích cộng đồng, góp phần xây dựng quê hương đất nước giàu, mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.